Portret Teresy z Zamoyskich Czapskiej

gallery_(7)

Nieokreślony malarz saski
Saksonia, 1. ćwierć XVIII wieku
Płótno, olej
Wys. 83 cm, szer. 65,3 cm

Napisy na odwrocie: „Teressa Joanna Ordna Zamoyska Wojeka / Smoleńska Jana Anzgary Czapskiego / Wojewody Chełmińskiego Żona”; na ramie krosna: napisy czerwonym tuszem MH 7353 i MHW 7353; nalepki: dawne NII 3

i 21144 rew., współczesne własnościowe Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum Historycznego m.st. Warszawy.

Nr inw. MPK/MR/1710

Zakupiony w Domu Aukcyjnym UNICUM w 1998 roku.

Literatura: Róża Maliszewska, Karta ewidencyjna zabytku; Katalog XCII aukcji malarstwa i rzemiosła Domu Aukcyjnego UNICUM w Warszawie, 11 października 1998 r., poz. 43; „…zaczęło się w Kozłówce, historia dokonań pierwszego muzeum w powojennej Polsce (1944–2014)”, cz. II, „Nabytki. Katalog wystawy”, Muzeum Zamoyskich w Kozłówce 2014, poz. 10.
Portret w owalu, na neutralnym tle przedstawia młodą kobietę w ujęciu do bioder, zwróconą w prawo.

Twarz kobiety jest pociągła, odznacza się wyrazistymi piwnymi oczami, dość wydatnym nosem i pełnymi, uniesionymi w lekkim półuśmiechu ustami. Na głowie ma małą pudrowaną perukę z bukiecikiem kwiatów. Ubrana jest w oliwkową suknię ozdobioną koronką, z głębokim dekoltem i szerokimi rękawami. W dolnej partii sukni udrapowany został płaszcz w kolorze rozbielonej czerwieni.
Bohaterką portretu jest Teresa Joanna z Zamoyskich Czapska. Była córką Anny Teresy z Działyńskich i Michała Zdzisława Zamoyskiego, szóstego ordynata na Zamościu i wojewody smoleńskiego. Około 1720 roku poślubiła Jana Ansgary Czapskiego (1699–1742), którego wprowadziła w kręgi magnaterii a w posagu wniosła mu kilka starostw, m.in. bratjańskie i łąkarskie (obecnie województwo warmińsko-mazurskie). Ze związku Teresy i Jana Czapskich urodziły się trzy córki – Maria, Anna i Brygida. Działalność polityczna Jana Czapskiego, stronnika Wettynów, zaowocowała przyznaniem mu Orderu Orła Białego oraz kolejnymi stanowiskami – m.in. łowczego wielkiego koronnego, wojewody chełmińskiego, marszałka Trybunału Głównego Koronnego i podskarbiego wielkiego koronnego.

Portret Teresy z Zamoyskich Czapskiej, pochodzący z dawnego wyposażenia pałacu ordynatów Zamoyskich w Klemensowie, zdeponowany był w Muzeum Narodowym w Warszawie. W 1998 roku zakupiony został przez Muzeum Zamoyskich w Kozłówce w ramach pozyskiwania muzealiów związanych z rodem Zamoyskich. Obecnie prezentowany jest w ekspozycji wnętrz pałacowych, w Sypialni Adama Zamoyskiego.

Opr. Grażyna Antoniuk