Doświetlanie roślin. O lampach z dekoracją kwiatową

Piękna kwiatów nie umiemy stworzyć, możemy jedynie podziwiać możliwości i kunszt natury w tym zakresie. Pozostaje nam również skwapliwe jej kopiowanie. Naśladowanie przyrody stanowiło wyzwanie chociażby dla mistrzów malarstwa. I tak, jak natura obdarowuje nas pięknem kwiatów, tak my możemy obdarowywać pięknymi bukietami… albo lampami z kwiatową dekoracją na porcelanowych lub fajansowych korpusach.

Ten odcinek naszej opowieści poświęcamy czterem lampom z kwiatowym zdobieniem. (W Muzeum Zamoyskich w Kozłówce można wyróżnić więcej lamp z takim motywem, ale niektóre z nich były już omawiane w innym kontekście.)

W Salonie Małym, na ekranowym stole okrytym bordową tkaniną, ustawiona jest angielska lampa, stołowa salonowa, z początku XX wieku. Jej metalową podstawę na planie koła zdobią motywy roślinne, woluty i guzy. Osadzony na podstawie fajansowy, owoidalny korpus ozdobiony jest kwiatami katlei oraz gałązkami o drobnych kulistych owocach. (Katleja wywodzi się ze storczykowatych, niekiedy jej kwiaty osiągają średnicę 25 cm.) Dekoracja utrzymana jest w kolorach różu, błękitu i zieleni. Metalowy zbiornik na naftę wpuszczono w ceramiczny korpus lampy, a pierścieniowy palnik wykonała firma W. Weickart z Lipska. Na spodzie korpusu umieszczony jest wycisk : 7141 i litera C. Kominek jest już współczesnym uzupełnieniem, podobnie jak kopulasty klosz z mlecznego szkła.

Kolejna lampa, również stołowa salonowa, wykonana została prawdopodobnie we Francji, w działającej od pierwszej dekady XIX wieku manufakturze Bayeaux – Valentine (?). Lampa zaś datowana jest na 2. połowę XIX wieku.

W korpusie o kształcie walca, mocno przewężającego się ku górze, wydzielono dwie owalne kwatery z dekoracją malowaną naszkliwnie. Ornament stanowią kwiaty w odcieniach różu, błękitu, bieli i czerwieni oraz zielone liście. Pozostała część korpusu utrzymana jest w jednolitym kobaltowym kolorze. Po bokach korpusu umieszczono półplastyczne uchwyty. Korpus kryje zbiornik na naftę. Wykorzystano palnik pierścieniowy niemieckiej firmy Haller&Co, jej znak firmowy umieszczony został na pokrętle. Kominek dopasowany jest do palnika. Klosz z bezbarwnego szkła o kwiatowym kształcie malowany jest w duże niebieskie kwiaty.

Następną będzie lampa w kształcie przysadzistego pucharu. W bogatej dekoracji podstawy i korpusu odnajdziemy maski lwów, ornamenty okuciowe, kimation, a na pokrywie wokół palnika muszle i liściaste łodygi. Na dekorację korpusu składają się także, naprzemiennie ułożone, półplastyczne pilastry i wazony z bukietami kwiatów. Kominek jest smukły, wybrzuszony w dolnej części i dopasowany do rodzaju palnika. Na pokrętle palnika pierścieniowego typu Kosmos umieszczono znak graficzny wykonawcy. Klosz o kształcie kwiatowym z wysoką kryzą i dekoracją w postaci trawionych girland i łańcuchów nie jest oryginalnym elementem tej lampy.

Omówione powyżej lampy stanowią dary dla Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. W 1982 roku zbiory muzealne wzbogaciła natomiast zakupiona na rynku antykwarskim lampa z korpusem udekorowanym w typie Imari. (Nazwa tego zdobienia stanowi ogólne określenie pewnego rodzaju japońskiej ceramiki i wywodzi się od nazwy portu, z którego przez wiele lat eksportowano do Europy wyroby ceramiczne.) Korpus lampy wykonany był w Japonii, natomiast jej serce – palnik w Niemczech. Oba elementy pochodzą z 2. połowy XIX wieku. Mosiężna podstawa opiera sią na nóżkach w formie zwierzęcych racic. Na porcelanowym korpusie przedstawione zostały na białym tle kwiaty lilii, goździków i chryzantem, a w czterech wydzielonych kwaterach w formie wieloliścia kwiaty goździków. Motyw ten powtarza się w dekoracji przykrywy. Użytymi barwami są czerwień i kobalt, podkreślone złoceniami. (Czerwień w Japonii oznacza życie, szczęście i bohaterstwo.) Zbiornik na naftę ukryty jest wewnątrz korpusu. Palnik pierścieniowy typu Matador wykonano w berlińskiej firmie Ehrich & Graetz, a na jego pokrętle, przy znaku graficznym wytwórni, zamieszczono informację o optymalnej szerokości knota: 15 linii. Kominek został prawdopodobnie dobrany. Klosz jest w kształcie kwiatowym, w przekroju ośmioboczny.

Podpisy do fotografi:

1. Fragment korpusu lampy, Francja, Bayeaux – Valentine (?), 2. połowa XIX wieku; porcelana, szkło, farby naszkliwne, mosiądz; nr inw. MPK/CS/2212
2. Kompozycja kwiatowa w Salonie Białym pałacu kozłowieckiego wykonana przez florystkę Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, Karolinę Bogusz, sierpień 2022
3. Lampa naftowa stołowa, salonowa; Anglia, początek XX wieku; mosiądz, fajans, szkło bezbarwne; nr inw. MPK/CS/2054
4. Fragment dekoracji korpusu lampy naftowej; Anglia, początek XX wieku; mosiądz, fajans, szkło bezbarwne; nr inw. MPK/CS/2054
5. Fragment zbiornika i pokrętła lampy naftowej; Anglia, początek XX wieku; mosiądz; nr inw. MPK/CS/2054
6. Lampa naftowa, Francja, Bayeaux – Valentine (?), 2. połowa XIX wieku; porcelana, szkło, farby naszkliwne, mosiądz; nr inw. MPK/CS/2212
7. Fragment korpusu lampy, Francja, Bayeaux – Valentine (?), 2. połowa XIX wieku; porcelana, szkło, farby naszkliwne, mosiądz; nr inw. MPK/CS/2212
8. Fragment korpusu lampy, Francja, Bayeaux – Valentine (?), 2. połowa XIX wieku; porcelana, szkło, farby naszkliwne, mosiądz; nr inw. MPK/CS/2212
9. Szklany klosz lampy, malowany w kwiaty, Francja, Bayeaux – Valentine (?), 2. połowa XIX wieku; szkło, farby naszkliwne; nr inw. MPK/CS/2212
10. Lampa naftowa z dekoracją kwiatową, XIX wiek; stop metali, mosiądz, szkło; nr inw. MPK/ZM/1405
11. Fragment dekoracji korpusu lampy naftowej z dekoracją kwiatową, XIX wiek; stop metali, mosiądz, szkło; nr inw. MPK/ZM/1405
12. Lampa naftowa; korpus: Arita, Japonia, porcelana; palnik: Ehrich und Greatz, Berlin, Niemcy, mosiądz; 2. połowa XIX wieku; nr inw. MPK/CS/458
13. Fragment dekoracji korpusu lampy naftowej, Arita, Japonia; 2. połowa XIX wieku, porcelana; nr inw. MPK/CS/458
14. Lampa naftowa; korpus: Arita, Japonia, porcelana; palnik: Ehrich und Greatz, Berlin, Niemcy, mosiądz; 2. połowa XIX wieku; nr inw. MPK/CS/458