Ksiądz Stefan Wyszyński w Kozłówce 1940–1941

21 czerwca br. w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce odbyło się uroczyste otwarcie nowej ekspozycji „Ksiądz Stefan Wyszyński w Kozłówce 1940–1941”.
Honorowy Patronat nad przedsięwzięciem objął Ksiądz Arcybiskup Stanisław Budzik Metropolita Lubelski.

Ksiądz Stefan Wyszyński przebywał w Kozłówce od 1 sierpnia 1940 do 1 września 1941 roku.
W okresie okupacji niemieckiej majątek kozłowiecki, którego właścicielami byli Aleksander i Jadwiga Zamoyscy, stał się miejscem pobytu dla wielu osób wysiedlonych czy zagrożonych aresztowaniem. Mieszkali tu uczeni, artyści, właściciele ziemscy, towarzysze broni Aleksandra Zamoyskiego oraz ich rodziny. Przebywali w Kozłówce, między innymi, prof. Czesław Znamierowski, znany filozof i teoretyk prawa, z żoną i dziećmi, czy rodzina generała Zygmunta Podhorskiego. Siostry Franciszkanki Służebniczki Krzyża wraz z grupą swoich niewidomych podopiecznych z zakładów w Laskach i w Żułowie, także znalazły tu schronienie. Ksiądz Stefan Wyszyński, mimo iż był poszukiwany przez gestapo, podjął się funkcji ich kapelana i ojca duchowego.

W czasie trzynastomiesięcznego pobytu ksiądz Wyszyński pełnił posługę duszpasterską w Kozłówce i okolicy. Odprawiał Msze św. i nabożeństwa, spowiadał, prowadził nauki i rekolekcje. Opieką duszpasterską otaczał też partyzantów i zaangażowany był w tajne nauczanie. Zajmował się pracą naukową, piśmienniczą i dydaktyczną. Jego wykłady dla sióstr oraz dyskusje, w których brali udział także inni ukrywający się u Zamoyskich goście, nazywano „akademią kozłowiecką”. Ksiądz Wyszyński wykładał prawo kanoniczne i katolicką naukę społeczną.

Postać Księdza Stefana Wyszyńskiego i jego wyjątkowa osobowość kapłańska w sposób szczególny zapisały się w pamięci mieszkańców kozłowieckiego pałacu. Ich wspomnienia wydane zostały w książce „Niezwykły Gość”. Publikacja towarzyszyła uroczystości odsłonięcia popiersia Księdza Prymasa, autorstwa Anny Wątróbskiej-Wdowiarskiej, wmurowanego przy kaplicy pałacowej w 2000 roku.

W pomieszczeniu, zajmowanym niegdyś przez księdza Stefana Wyszyńskiego, obecnie zaaranżowana została ekspozycja odtwarzająca dawny wystrój pokoju, opracowanana podstawie wspomnień Moniki i Krzysztofa Znamierowskich. Wyposażenie wnętrza, pamiątki oraz fotografie i materiały archiwalne pochodzą z dawnych zbiorów rodziny Zamoyskich oraz ze zbiorów:

Rodziny Belina-Brzozowskich
Rodziny Znamierowskich
Archiwum Archidiecezjalnego w Lublinie
Archiwum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Biblioteki Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Lublinie
Instytutu Prymasowskiego Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie
Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego w Warszawie
Narodowego Archiwum Cyfrowego
Parafii pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kamionce
Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża w Laskach.