Kozłowieckie nuty

 Kozłowieckie nuty
1 październik 2021
Ekspozycja pałacowa – Biblioteka
opracowanie: Elżbieta Dybała

W dniu 1 października obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Muzyki, zainicjowany w 1975 roku przez Yehudi Menuhina, wybitnego dyrygenta i wirtuoza skrzypiec, ówczesnego Prezydenta Międzynarodowej Rady Muzyki działającej pod egidą organizacji UNESCO. Głównym celem tego święta jest przedstawianie muzyki w taki sposób, by była kojarzona jako dobro ludzkości, oraz promocja muzyków, jako tych, którzy tworzą piękno muzyki.

W Muzeum Zamoyskich w Kozłówce z okazji Międzynarodowego Dnia Muzyki w bibliotece pałacowej została zorganizowana wystawa nut znajdujących się w zbiorach muzeum. Pozostały one po rodzinie Zamoyskich. Odziedziczyła je Aniela z Potockich Zamoyska, żona pierwszego ordynata na Kozłówce, po swojej matce, babce oraz prababce po kądzieli.

Najstarsze z nich należały niegdyś do prababki ordynatowej, Karoliny z Walewskich, primo voto Chodkiewiczowej, secundo voto Golicynowej, która skomponowała m.in. muzykę do jednego ze śpiewów historycznych O Chodkiewiczu, wydaną w zbiorze Śpiewów historycznych z muzyką i rycinami Juliana Ursyna Niemcewicza w 1816 roku.

Babka Anieli Zamoyskiej, Zofia z Chodkiewiczów Ossolińska, była cenioną malarką kompozycji kwiatowych i miniaturzystką. Uczyła się u Franciszka Brudera, niemieckiego malarza i rysownika, który do Polski został sprowadzony przez XII ordynata na Zamościu Stanisława Zamoyskiego. W 1821 roku na wystawie Sztuk Pięknych w Warszawie Zofia dostała wyróżnienie za obraz „Wazon z kwiatami” według Volkera i „Bukiet w wazonie” według Drechslera. Była również, podobnie jak jej matka, utalentowana muzycznie. Początkowo muzyki uczyła ją matka, potem kształciła się pod kierunkiem wybitnych nauczycieli muzyki – Marii Szymanowskiej, polskiej pianistki i kompozytorki, jednej z pierwszych kobiet pianistek w historii kultury europejskiej, oraz Charlesa Arnolda, niemieckiego kompozytora i pianisty. Zofia, oprócz gry na fortepianie, komponowała też różne utwory muzyczne.

Matka ordynatowej kozłowieckiej, Wanda z Ossolińskich Potocka, sekundo voto Jabłonowska, była cenioną śpiewaczką. Śpiewała m.in. na koncercie na rzecz ubogich w Dreźnie w 1843 roku. Zapewne do niej należały niegdyś nuty z muzyką wokalną, np. Practische / Pianoforteschule / Eine Sammlung leichter Uebungsstücke / den Werken der besten Tonkünstler entnommen / und / nach den Regeln guter Schulen geordnet. Heft VI / Eigenthum des Verlagers / Vienne, chez Pietro Mechetti g-m Carlo, / Place St. Michel N-o 1153 [nr. wyd. 1399] „Vanda Ossolińska”

Kozłowiecki zbiór nut liczy 388 jednostek inwentarzowych. Są to przede wszystkim zeszyty i albumy z oficyn drukarskich, głównie z Lipska, Paryża czy Warszawy, ale zachowały się także nuty w formie rękopiśmiennej. Są tu dzieła najznakomitszych kompozytorów europejskich, jak: Johann Baptist Cramer, Ludwig van Beethoven, Wolfgang Amadeus Mozart, Giuseppe Verdi, Jan Ladislav Dussek, Franz Schubert, Ferenc Liszt, Gaetano Donizetti, Gioacchino Rossini, Johann Nepomuk Hummel, Ignaz Moscheles, Ferdinand Ries, Johann Strauss, Robert Fuchs, Charles Arnold, niemiecki kompozytor i pianista, nauczyciel Zofii Ossolińskiej, który zadedykował jej kilka swoich utworów, czy Piotr Iljicz Czajkowski.

Na wystawie zaprezentowano tylko część z nich, z pozostałymi można zapoznać się w bazie RISM – Répertoire International des Sources Musicales (Międzynarodowy Katalog Źródeł Muzycznych), stanowiącej największą na świecie bazę rękopisów oraz druków muzycznych.

Muzeum Zamoyskich w Kozłówce jest jedną z pierwszych instytucji, której zbiory muzyczne zostały zdigitalizowane, opracowane i udostępnione w internecie przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina w ramach programu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej Czasu Rozbiorów” finansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wystawę kozłowieckich nut można obejrzeć w bibliotece pałacowej podczas zwiedzania ekspozycji od 1 października do 28 listopada 2021 roku.