Gustaf Tenggren

W dniach 1 czerwca – 30 października 2016 roku w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce udostępniana była wystawa –,,Narysuję Ci bajkę” – prezentująca ilustracje książek dla dzieci z XIX i początków XX wieku. Dzięki uprzejmości i życzliwości Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie oraz przyjaciół i pracowników naszego muzeum udało się uzupełnić kozłowieckie zbiory książki dziecięcej o wiele ciekawych pozycji.

Jedną z nich jest wydana w 1923 roku w Berlinie Skarbnica bajek Braci Grimm, ze zbiorów Bogusławy i Andrzeja Madejskich. Ilustracje do tej książki wykonał Gustaf Tenggren. Jako jeden z autorów prac prezentowanych na wystawie, staje się kolejnym bohaterem cyklu „Wpisani w Kozłówkę”.

Gustaf Tenggren urodził się 3 listopada 1896 roku w Magrze, w regionie Västra Götaland, w Szwecji. Ponieważ jego ojciec wyemigrował do Ameryki, wychowywał go dziadek Teng. To on, jako malarz i rzeźbiarz, nauczył Gustafa tworzyć. Tenggren otrzymał stypendium i w 1913 roku rozpoczął studia w Akademin Valand w Göteborgu.

Jako ilustrator zaczął pracować w 1917 roku, a pierwszym jego zleceniem były rysunki do rocznika o szwedzkiej kulturze ludowej i bajkach „Bland Tomtar och Troll” („Wśród gnomów i trolli”). Pracował przy tym do 1926 roku. Jego ulubioną techniką była wówczas akwarela, na którą nakładał subtelną i delikatną linię tuszem. To była dość powszechna technika stosowana przez wielu artystów Złotego Wieku Ilustracji. W 1920 roku miał swoją pierwszą autorską wystawę. W tym samym roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych i osiedlił się w Cleveland. Po dwóch latach przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie wykonał ilustracje do dwudziestu dwóch książek (1923–1939), tworzył też na potrzeby reklam i czasopism. Nowy Jork otworzył przed nim nowe możliwości, w barwnym świecie klubów Macdougal Street nawiązał kontakty z wieloma artystami i pisarzami. Uważany był za osobę niezłomną i stanowczą. Sugerowano także, że nadużywa alkoholu.

Prace Gustafa Tenggrena zainteresowały Roya O. Disneya, który poznał je podczas wakacji w Europie w 1935 roku. Rok później Gustaf dołączył do Walt Disney Productions. Tworzył rysunki do disneyowskiej „Królewny Śnieżki”, „Pinokia”, a także do krótkometrażówek: „Mały Hiawatha”, „Brzydkie kaczątko”, „Stary Młyn”. Współpracownicy Tenggrena zapamiętali go jako pracowitego i antyspołecznego, nawet aroganckiego w ocenianiu swych zdolności. Ostatnim zleceniem Tenggrena dla Studia Disneya był film „Bambi”, a zwłaszcza dopracowane w detalach sceny lasu. Każda z nich wymagała olbrzymiego nakładu prac, co wydłużało realizację zadania w czasie. Rozważano więc inne możliwości, by prace przyspieszyć, ostatecznie użyto też stylizacji stworzonych przez innego rysownika – Tyrusa Wonga. Decyzja o opuszczeniu Studia Disneya mogła być wynikiem niezadowolenia artysty z powodu niedocenienia jego pracy, niskiej gaży oraz przekonania, że marnowany jest jego talent.

Plotki głosiły również o romansie artysty z jedną z sezonowych pracownic.

Tenggren powrócił do ilustracji, od 1939 roku pracował dla wydawnictwa Golden Books. Jego prace z tego okresu zawierają liczne inspiracje ,,stylem disneyowskim”. Częściej sięgał po temperę, wykorzystywał szkolne doświadczenia z litografią. Wiele jego ilustracji wykonywanych było tylko czarną kredką i tuszem, kolor dodawał później w procesie drukowania. Jego ilustracje były dopracowane w najmniejszym szczególe, a każda postać zdaje się mieć swój indywidualny charakter. W 1944 roku wyruszył z żoną na wycieczkę do Maine. W poszukiwaniu samotności odnaleźli miejsce, które przypomniało Gustafowi Szwecję. Powrócili tam rok później i wprowadzili się do starego, dużego domu w Dogfish Head. Tenggren ilustrował i wystawiał swoje prace aż do końca. Zmarł 9 kwietnia 1970 roku.

Opracowała Magdalena Pilsak