„Jan Zamoyski pod Byczyną" – prezentacja obrazu

5 kwietnia 2022

Tomasz Wiśnicki, „Jan Zamoyski pod Byczyną”, kopia według dzieła Jana Matejki; Polska, 1902, 140 x 90cm; płótno, olej

Dzieło przedstawia scenę pojmania do niewoli arcyksięcia Maksymiliana Habsburga przez Jana Zamoyskiego podczas bitwy pod Byczyną, która miała miejsce w 1588 roku. Do walki stanęli wówczas zwolennicy kandydatów do tronu polskiego: Maksymiliana Habsburga i Zygmunta Wazy. Obraz ma kształt poziomego prostokąta. Jest kompozycją wielofiguralną z podziałem postaci na dwie grupy, z lewej i prawej strony. W centrum dwaj siedzący na koniach mężczyźni – ten z lewej, arcyksiążę, wręcza Janowi Zamoyskiemu (z prawej) miecz jako znak poddania się. Z lewej strony obrazu grupa postaci w różnych pozach i strojach, z wyciągniętymi lancami i muszkietami. Ich twarze wyrażają smutek, gniew, rozczarowanie i zdumienie klęską. Są to zwolennicy Habsburga. Prawą stronę zapełniają zwolennicy Zygmunta Wazy. Siedzą na koniach, są triumfujący i radośni. W prawym górnym rogu postacie rycerzy w zbrojach husarii. Trzymają płonące pochodnie. Poniżej rycerz niosący zdobytą chorągiew, obok niego mężczyzna w stroju szlachcica zaglądający do skrzyni z dokumentami. U dołu postać siedzącego tyłem do widza mężczyzny patrzącego w stronę przeciwników. W tle mury miasta z bramą wjazdową. Na obrazie przeważają ciepłe barwy, dominują brązy, żółcie i czerwienie.

„Jan Zamoyski pod Byczyną" – prezentacja obrazu

od 5 kwietnia 2022
Miejsce: Reprezentacyjna Klatka Schodowa w Pałacu
Przygotowanie: Magdalena Pilsak

Prezentacja wyjątkowego daru od pani Anny Zofii Sołczyńskiej, otrzymanego pod koniec ubiegłego roku. Dar ten to historyczna kopia obrazu Jana Matejki „Wzięcie do niewoli arcyksięcia Maksymiliana Habsburga przez Jana Zamoyskiego pod Byczyną” (191 x 315 cm, płótno, olej), wykonana przez Tomasza Wiśnickiego (1868–1932) w 1902 roku. Płótno w formacie 90 x 140 cm jest pomniejszoną wersją oryginału.

Obraz przedstawia scenę pojmania do niewoli arcyksięcia Maksymiliana Habsburga przez Jana Zamoyskiego podczas bitwy pod Byczyną, która miała miejsce w 1588 roku. Do walki stanęli wówczas zwolennicy kandydatów do tronu polskiego: Maksymiliana Habsburga i Zygmunta Wazy.

Przedstawiony w części centralnej obrazu hetman Jan Zamoyski, na karym koniu, w ręce trzyma buławę, symbol władzy hetmańskiej. Po lewej stronie, na siwym koniu, pokonany arcyksiążę Maksymilian oddaje zwycięskiemu hetmanowi Zamoyskiemu szpadę. Lewa strona kompozycji wypełniona jest postaciami stronników i doradców Habsburga, otoczonymi przez żołnierzy pieszych (Kozaków) z przygotowanymi do strzału muszkietami. Po prawej stronie sceny triumfujące postacie stronników hetmana Zamoyskiego i Zygmunta Wazy, z których część przedstawiono w zbrojach husarskich.

Dzieło Jana Matejki powstało na zamówienie Jana „Jańcia” Zamoyskiego, brata I ordynata Kozłówki, Konstantego. Wisiało nad bufetem w Jadalni kozłowieckiego pałacu do 1944 roku. Wywiezione do Warszawy, zaginęło bez śladu w zawierusze wojennej.

Prezentując jego kopię honorujemy 480. rocznicę urodzin Jana Zamoyskiego, wybitnego męża stanu, hetmana i kanclerza wielkiego koronnego, twórcę potęgi rodu.